Goede vriendin ergens in de wereld,

Bij ons hier in Vlaanderen heeft men het Ministerie van Cultuur afgeschaft. De minister-president heeft het als hobby naar zich toegetrokken en omgedoopt tot een peulschillen-ministerie. Maar het gaat ons toch nog goed hoor. Onze kunstenaars doen ijverig voort. Triomftocht in New York met Ivo van Hove en Anne Teresa De Keersmaeker. Als twee ‘Vlaamse’ supersterren samenwerken krijg je goed nieuws. Wat heerlijk om Anne Teresa in interviews haar heerlijke zelf te horen zijn: I was doomed to do this, zegt ze zuchtend. Niks geen glamour of snoeverij: oervlaamse meid. Ze weet dat ik van haar hou. En dan de Zwitserse rakker Milo Rau die een eredoctoraat krijgt in Gent. Proficiat. Zeer interessant: wordt de kwaliteit van een kunstwerk bepaald door het effect dat het scoort in de maatschappij?

Toneelspelersgezelschap STAN viert zijn dertig jarig bestaan. 4000 voorstelling op 4 continenten. Dat dwingt alleen maar respect af. Gefeliciteerd STAN! Het ‘On-Vlaamse’ meesterschap staat nog altijd bovenaan vele festivals en theaters in het steeds verdere buitenland. Maar voor hoelang nog? Reizende gezelschappen vallen steeds meer uit de boot door de erg radicale quid-pro-quo-politiek die nu en vogue is in stadstheaters en meer en meer ook op de internationale festivals. De stadstheaters over heel Europa hebben deals gemaakt met elkaar en sluiten de rangen. Zij zijn de portiers van de steden. Om het wat brutaal te zeggen: theatergezelschappen die geen eigen zaal hebben kunnen het in de toekomst wel schudden, vrees ik.

Ook gefeliciteerd Hugo De Greef, geridderd in Frankrijk. Veel mensen vragen zich nu af: who the fuck is Hugo De Greef. Ja, zo gaat dat nu eenmaal. De man is al meermaals doodverklaard. Ik kan het niet laten even wat “Vlaamse” namen op een rijtje te zetten. Hugo De Greef heeft het Kaaitheater uit het niets getoverd. Frie Leysen deSingel en het Kunstenfestivaldesarts, Jan Hoet het SMAK, Dennis Van Laeken de Monty, Gerard Mortier te veel om op te noemen. Ja, sommigen zijn reeds dood, op hun graf kan je lekker gaan dansen. Maar laten we eerlijk zijn, deze mensen hebben dit gemeen: ze waren eenzame wolven die koppig hun ding deden, die geen fuck gaven om diploma’s en specialisaties. Die toen ze begonnen niet eens wisten hoe ze een dossier moesten schrijven. Dus voor alle nieuwe directeurs in de hogergenoemde instituten: hang eens een fotootje boven uw bureau van diegene die het heeft mogelijk gemaakt dat u daar nu zit. Of beter nog vraag één van de kunstenaars die ze hebben groot gemaakt om een bronzen buste te maken. Een buste van Frie Leysen bijvoorbeeld met honderd sigaretten in haar mooie smoeltje.

We zijn op tournee met Al het goede. Onder het motto: ‘Politieke kunst vernietigt de schoonheid van politiek’, hebben we vragen gesteld rond de functie van kunst. Het is het eerste deel van een drieluik rond politieke kunst. Ik had het rampzalige idee een elite-soldaat uit Israël uit te nodigen als gast-acteur. De man heeft 11 mensen gedood voor zijn vaderland. Een Joodse soldaat in een decor van Palestijns glaswerk. Door een Joodse soldaat op de scene te zetten en geen Palestijn kan je haast op voorhand de reacties per land weten: in Vlaanderen wordt de Palestijnse zaak veel feller verdedigt dan bijvoorbeeld in Duitsland. Dan voel je ook dat men in Vlaanderen niet echt een mening heeft over Al het goede. Wij hebben de communicatie misschien te sereen gehouden. We hebben heftige gesprekken gevoerd binnen Needcompany om al dan niet de NTGent-strategie te hanteren in de publiciteit: ‘We laten de zelfmoord echt zien’ zegt boegbeeld Milo Rau in een voorinterview bij zijn laatste productie. Wie hangt zich dan echt op, vraag ik me af. Maar: Uitverkocht! De goede man heeft gelijk. Het is van alle tijden. 1604. Shakespeare moet zijn Globe vol krijgen. Het is bovendien gratis! Maar hoe kan hij zijn zaal vol krijgen als het klootjesvolk liever naar de hondengevechten gaat. Als de openbare executies vrolijke kermissen zijn. Zoveel mogelijk seks en geweld moet hij gedacht hebben. Ik zie de belman voor de Globe al roepen: ‘Kom met eigen ogen zien naar de echte zelfmoord van Julia! Kijk toe hoe Lavinia langdurig een groepsverkrachting ondergaat en dan de handen wordt afgehakt. Echte afgehakte handjes te koop na de voorstelling.’

Ondertussen houden wij ons in Needcompany onledig met de voorbereidingen van het grootste werk dat we ooit gemaakt hebben: Intolleranza 1960 van Luigi Nono, voor de Salzburger Festspiele: 248 performers en muzikanten op de scene. Een stuk over migratie en ecologische rampspoed. Geschreven in 1960 naar aanleiding van de ‘slachtpartij’ in België van honderden Italiaanse immigranten in 1956 in Marcinelle. Opera als provocatie. Het is een contradictie. Maar toch, 248 topartiesten die samenwerken met maar één doel: zo goed mogelijk muziek maken, zo goed mogelijk drama brengen. Schoonheid verdomme! De Wiener Philharmoniker onder leiding van Ingo Metzmacher en Needcompany: een combinatie waar ik trots op ben. En om de critici de mond te snoeren: dit kost een bom geld maar dat gaat bijna allemaal naar de uitvoerders zelf. De Wiener Philharmoniker is peperduur omdat ze met veel zijn. Een hoornist verdient per uitvoering maar enkele honderden euro’s hoor.

Intolleranza 1960 vormt voor mij het tweede deel van het drieluik rond politieke kunst. Het derde deel is Billy’s Violence, de dertien tragedies van Shakespeare als onspeelbare catastrofes. Dat is voor het najaar ‘21. Ik weet het, nog wat vroeg maar ik doe het toch: ‘Kom kijken en luisteren naar de meest schofterige, bloeddorstige, mysogine en racistische teksten gespeeld door echte naakte mannen en vrouwen! Real fuckifucki on stage! Hopelijk te zien in een schouwburg in uw stad!’

Ik wens u veel schoonheid toe,

Jan